Ауа райының құбылып бұзылу нышандары

Малдың суды аз ішуі, желсіз күні тоғайдың шуылдауы, кемпірқосақтың төмен көлбей тартылуы, орман құстары шуылының тынуы.

—    алғашқы күндері күн күркіресе – күз жылы; жауынсыз жылы болса, күз кеш түседі;

—     жидек өнімді болса — күз ылғалды, өнімсіз болса құрғақ;

—     ауа райы құрғақ әрі жылы болса, қыс кеш түседі;

—      ағаш жапырақтары ерте түссе, қыс та ерте түседі;

—     ағаш жапырақтары түгел түспесе — қысқы ауа райы бір қалыпты;

—     қайың мен емен жапырақтары тегіс түссе — келер қыс қаһарлы;

—     қайың жапырақтары жоғарғы бұтақтардан бастап сарғайса, көктем ерте келеді, төменнен бас-таса — кеш;

—     шырша бүршіктері төмен өссе, аяз ерте тұрады, жоғары өссе — қыстың соңы суық;

—     көктерек жапырақтары тегіс жазылса — келер қыс суық, ішкі беті жоғары қарай бү-ріссе — қыс жылы, әрі-сәрілігі — қыстың қолайлылығы;

—     айдың ортасында күн бұлыңғыр болса - күз жауын-шашынды, ашық болса — жай-ма-шуақ;

—    айдың соңғы күндері мұз сүмелектері ұзын болса — келер жаз ұзақ;

Айдың соңы жазбен қоштасу. Күн салқындап, жанжануарлар, құрт-құмырсқалар қысқы қоныстарына жайғасады.

 ҚАЗАНДА

— айдың басында жел арқадан соқса - суықтық, түстіктен соқса - жылылық әкеледі, ба-тыстан соқса - ауа ылғалданады, шығыстан соқса - жайма-шуақ; солтүстік батыстан өткір жел соғуы келер қыстың қаһарлылығын меңзейді; қар жауса, қаңтардың соңында, ақпан-ның басында күн жылынады;

—     алғашқы ызғарда ағаш жапырақтары сарғаймаса немесе үзіліп түспесе, күн қайта жылынып, ауа райы тұрақтанады;

—    жаңа ай Жаңбырлы күні туса - келер ай түгел жаңбырлы;

—      алғашқы қар жер құрғақта түссе, тез ериді, ылайсаң кезде түссе, жатып қалады; шие жапырақтары түспесе, қар қанша жауса да тез ериді;

—    тұман кешке түсіп, тез тараса, қатқақ болады;

—    құйрықты жұлдыз туса, өзен сулары тартылады;

—     күндіз жауған қар көп жатпайды, түнде жауса, ұзақ жатады;

—      күн көкжиектен тез көтеріліп, аспан шайдай ашылса, ауа райы өзгереді;

—    пияз қабығы қат-қабат көп болса - келер қыс қаһарлы;

—     емен мен қайың жапырақтары төгел түсгіесе - қыс қатаң, бірден түгел түссе, жүмсақ қысты күт;

—     қарағай мен шыршаның бөршігі аз болса - келер қыстың аязы сынық;

—     күн күркіреп, найзагай жарқылдаса - келер қыс қысқа әрі жұмсақ;

—    күн тұтылса - қыс қатты, келер наурыз, көкек, мамыр айлары жаңбырсыз, құрғақ;

—     айдың орта шенінде күн жылынса, жылылық үш жұмаға созылады; қар аралас жаң-быр жауса, қаңтарда екі-үш рет жаңбыр жауады; күн ашық жылы болса - келер жылғы маусым жаңбырлы, салқын.