сабақ Сабақтың тақырыбы

—     көңілдене сайраса — келер күн ашық;

—     үндері тынса, күн күркірейді;

—      жыл құстары топтанып қайтса — келер қыс қатты;

—     жыл құстары топ-тобымен бір мезгілде оралса, көктем тез кіреді;

—     жер бауырлап ұшса, ауа райы бұзылады;

—      күзде ұясын күн түсетін жаққа салса - қыс суық, көлеңке бетке салса, жылы болмақ;

—     қыста үй төңіректей жиналып қиқуласа, қарды қазса, күн суытады.

 ЖАҢБЫР ЖАУАДЫ

—    темендеп ұшса, топтанса, ұяларына қонып ықтаса, өзендегі, арықтағы суға түссе, үрейленіп шуласа, жем іздеуге ерте шықса;

—     қиқуын тез тыйса, найзағай ойнайды.

 ҚАЗ БЕН ҮЙРЕК

—      үстеріне қар шашып шомылса - күннің жылуына не бұрқасынға көрінеді;

—      қыстап қалса — қыс; қолайлы, көктем ерте кірмек;

—      қаз бір аяғын кетеріп ұзақ тұрса не қанатын жиі қаққыласа, аяз тұрмақ;

—      қызыл қаз былтырғы ұясын жөндемей жұмыртқаласа — жаз құрғақ, жөндеп биік-тетсе — жаз жаңбырлы;

—    қаз бен үйрек суға шомылып қиқулап, қанаттарын қомдап мазасызданса, ауа райы бұзылады;

—     үйрек ұясын су жағасына таяу салса — жаз қуаң, судан қашық салса — жаз жауын-шашынды;

—     қыста қаз қаңқылдаса, күн жылынады;

—    аязды күні үйрек қанатымен жиі желпіпсе, аяз сынады,

 ҚАРЛЫҒАШ

—     келгенде терек бұтақтары жапырақ жаяды;

—    бірде төмендеп, бірде биіктеп ұшса, дауыл соғады;

—     жер бауырлай ұшса, жаңбыр жауады не жел тұрады;

—     биіктей ұшса, ауа райы жақсарады, төмен қалықтаса, бұзылмақ.

 ТЫРНА

—    қыстаған жақтаң оралуы — күннің жылынғаны;

—     тырауласа, қиқулап тљмен әрі шапшаң ұшса, жауын-шашынды болмақ;

—     дыбыс шығармай тым жоғары ұшса немесе билесе, күн жылынады;

—    үнемі биіктен ұшып төмендесе, ауа райы өзгереді;

—    арқаға беттей ұшса, жылылықты кұт, кері бағытта ұшса, кұн салқындайды;

—    жылы жаққа қайтқаннан кейін үш апта өткенде түнде аяз тұрады;

—     қазан айының басында көрінбесе, қыс бір ай кеш түседі.

 ШАҒАЛА

—    төмен ұшса, теңіз бұрқанады;

—    су бетінде ұзақ, көбіне қалқып ұшса, ауа райы тынышталады;

—    жағалауда қалықтап, жартастар арасында, құм, таяз, қайраң жерлерде қиқулап ұшса, теңіз дауылы көтеріледі.

 БАЛШЫҚШЫ

—    балшықтан шығып, далада ұшып жүруі — ауа райының жақсару белгісі.

 САНДУҒАШ

—    түн бойы тынбай сайраса, бұзылған ауа райы жайлы қалпына түседі, ауа райы бұзы-лар болса, үнсіз қалады.

 ҚЫЗҒЫШҚҰС

—     кешкілік ән салса — ертеңгі күн ашық.

 КӨКЕК

—     таңертең ерте көкектесе, су бетін тұман жауын, шық мол түседі;

—     ку-кулеген дауысы жиі естілсе — алдағы күн ашық.

 КЕПТЕР

—    гүрілдеп шуласа — жылылықтың нышаны; дем алып отырып бір аяғын қанатының астына тықса, күн салқындайды.

—    пана іздеп, жасырына бастаса, ауа райы бұзылады.

 ҚАРАТОРҒАЙ

—     көрінгені — көктем туғаны;

—     мезгілінен ерте келсе — көктем шуақты;

—    кеш қайтуы — қоңыр күздің қолайлылығы және келер қыстың жұмсақтығы;

—    жүнін үрпитіп мазасызданса, ауа райы бұзылмақ;

—    бір жерден екінші жерге топтанып ұшып қоныс аударса, кешікпей жел тұрады, топ-танып шырылдаса, күн көзі ашылады;

—    топтанып ұшып аспанда неше түрлі қимыл жасаса, күз ұзаққа созылады.

 БОЗ ТОРҒАЙ

—    келгені — орман алаңының қардан ашылғаны;

—     ұя салғаны — көктемнің кіргені;

—    ұзақ шырылдаса, аспанға шырқап шығып әндетсе, күн кезі жарқырап, ауа райы жақсарады;

—     күзде топтасып, ұзақ шиқылдасса, қар ауады;

—     үнсіз жүрсе, жаңбыр жауады.

 ШЫМШЫҚ

—    таңертең шиқылдай бастаса, түнде аяз тұрады;

—     қосылып жиі-жиі шиқылдаса, күн жылынады.

 САУЫСҚАН

—     үй жағалай үшып, шатыр ішіне қонақтаса, боран болмақ.

ҚАРҒА

—    ерте көктемде қарға шомылса, күн жылынады;

—    жазда аузын ашып қарқылдай берсе, найзағай ойнайды;

—     ағаш бұтақтарына жайғасып немесе шуылдасып топтанып ұшса, күн суытып, боран соғады;

—     қыста терек басына қонақтап қарқылдаса, аяз тұрады;

—     жиналып шуласып, төңіректі басына көтерсе, қар жауады;

—     бастарын әр жаққа қаратып отырса - күн ашық желсіз;

—     ағаш діңгегіне жақын қонақтаса - күн желді.

 ҰЗАҚ

—     келгені - көктемнің кіргені;

—    әдеттегіден ерте оралса, көктем қолайлы болмақ;

—    жазда көкке жайылса, кешікпей жаңбыр жауады;

—    қыста тұмсығын қанатының астына тықса, аяз тұрады;

—     теректің ұшар басына қонса, күн жылынады, орта тұсына қонып, бұтақтардың арасына тығылса, аяз кушейеді.

 ТАУЫҚ

—    жүнін үрпитіп қытқылдаса, ауа райы бұзылады;

—     құмға аунап, қанаттарын қаққылап сілкініссе, қауырсынын тарағыштаса, жаңбыр жауады;

—    қораз кешке шақырса, ауа райы өзгереді, күндіз жиі-жиі шақырса, күн жылынады;

—    үстіне, төңірегіне топырақ шашса, күн шуақты болмақ;

—     мезгілінен бұрын күзде түлесе - қыс жылы;

—   ұясына ерте қонақтаса, қыста аяз тұрмақ, жазда жаңбыр жаумақ;

—    бір аяғын бауырына алып, екінші аяғымен қаздиып ұзақ тұрса, күн суытады;

—     құйрығын бұландата берсе, бұрқасын соғады;

—    жаңбыр сіркіреп тұрғанда далаға шығып жем іздесе, ақ жаңбыр ұзаққа созылады;

—    жаңбырлы күндері қораз таң ата шақырса, күн ашылады.